Avukatlar dava dosyalarının takibi veya danışmanlık hizmetlerinin ifası esnasında yapmış olduğu seyahat harcamalarına ait belgeleri bir gider dökümü adı altında toplayarak müşterilerine yansıtmaktadırlar. Kendi adlarına düzenlenen bu belgeleri dekont ile yansıtmaları ve firmaların da gider yazdığı sıkça rastlanan bir durumdur. Söz konusu yansıtmalar için Serbest meslek makbuzu düzenlemediği ve haliyle stopaj uygulanmadığı da görülmektedir.
Bilindiği üzere Avukatlık mesleği serbest meslek faaliyeti kapsamında değerlendirilmektedir. Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 67. Maddesinde serbest meslek kazancının tarifi yapılmıştır. Aynı kanunun 68. Maddesinde ise kazancın tespitinde hangi giderlerin hasılattan indirileceği belirtilmiştir.
Buna göre; 67. Maddenin birinci fıkrasında,“Serbest meslek kazancı bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan farktır” denilmiştir.
Aynı maddenin 2. Fıkrasında ise; “Müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları kazanca ilave edilir” İfadesi yer almaktadır.
Devamında ise vergi, resim, harç, keşif, şahitlik, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere müşteri veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususlara sarf edilen para ve ayınların kazanç sayılmayacağı belirtilmiştir.
GVK 68 nci maddesinde ise serbest meslek kazancının tespitinde hangi giderlerin hasılattan indirilebileceği belirtilmiştir. Bu giderlerden bir tanesi de mesleki faaliyetle ilgili yapılan seyahat ve ikamet giderleridir. Yani seyahat giderleri avukatın kendi gideri sayılmaktadır.
Avukatlar kendi adlarına düzenlenen bu gider belgelerini gelir gider hesaplarında dikkate alarak indirim konusu yapmaları gerekir. Söz konusu giderleri için müşterilerinden tahsil ettikleri rakamları ise gider karşılığı olarak kabul etmeleri gerekir. Kanun metninde gider karşılıklarının kazanca ilave edileceği de açıkça belirtilmiştir.
Anlaşıldığı üzere Avukatların; vergi, resim, harç gibi hususlarda harcamak üzere tahsil ettikleri tutarlar kazançlarına ilave edilmezken, serbest meslek faaliyetini ifa edebilmesi için yapacağı giderlerine karşılık tahsil edeceği tutarları ise kazançlarına ilave edilmesi gerekir.
Ayrıca Vergi Usul Kanunun Makbuz mecburiyeti başlıklı 236. Maddesinde ise; Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir denilmiştir. Böylece Avukatların gider karşılığına ilişkin yapacağı tahsilatları için de Serbest Meslek Makbuzu kesmeleri gerektiği açıkça anlaşılmaktadır.
GVK madde 94’te ise tevkifat yapmaya mecbur olanlar serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yaptıkları ödemlerden %20 oranında tevkifat yapmaları gerektiği belirtilmiştir.
Sonuç olarak; Avukatların seyahat masraflarına ilişkin belgeleri kendi gider hesaplarında dikkate almaları, sonrasında serbest meslek makbuzu ile müşterilerine yansıtmaları, müşterilerin de tevkifat yaparak bu makbuzları gider yazabilmeleri mümkündür. Aksi durumda yapılan ödemeler için alınan gider dökümlerinin gider yazılması mümkün değildir. Ayrıca söz konusu ödemeler için de stopaj yükümlülüğü yerine getirilmemiş olur.
Ahmet Kürkçü
SMMM-Denetçi
